De Amerikaanse verkiezingen van 2016

Dit was dan ook terug te zien in de Amerikaanse verkiezingen van 2016. Veel onjuiste informatie circuleerde op onder andere Facebook en Twitter. Zo zou Hillary Clinton wapens hebben verkocht aan IS en zou Donald Trump worden gesteund door de Paus.⁸ De Britse krant The Sun deed onderzoek naar de verspreiding van nepnieuws. Geconcludeerd werd dat 20% van de tweets omtrent de verkiezingen afkomstig waren van geautomatiseerde accounts. Dit soort accounts zouden volgens The Sun meer nadeel dan voordeel hebben opgeleverd voor de politieke discussie in de Verenigde Staten.⁹ Dat sociale media een gevaar kunnen vormen voor verkiezingen, blijkt ook als in 2018 naar buiten wordt gebracht dat het bedrijf Cambridge Analytica de gegevens van meer dan 80 miljoen Amerikanen verzamelde. Deze gegevens werden gebruikt om hun stemgedrag te beïnvloeden in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Dit zorgde voor veel verontwaardiging onder de Amerikaanse bevolking.¹⁰

De rol van Google

Niet alleen sociale media als Twitter en Facebook hebben de mogelijkheid om verkiezingen te beïnvloeden. Zo beweert dr. Robert Epstein, onder andere journalist en professor, dat Google ook een serieus gevaar vormt voor de Amerikaanse vrijheid en democratie. Ook Google maakt gebruik van algoritmes. Deze algoritmes bepalen in welke volgorde gebruikers zoekresultaten te zien krijgen. Dr. Epstein stelt dat algoritmes een voorkeur kunnen hebben voor een politieke partij of presidentskandidaat. Gezien veel mensen van de zoekmachine gebruik maken, is het niet onvoorstelbaar dat het bedrijf gemakkelijk veel zwevende kiezers kan beïnvloeden. Epstein is ervan overtuigd dat dit ook gebeurt. Echter, dit laat bijna geen sporen na. Het is voor autoriteiten dus moeilijk om dit soort praktijken te onderzoeken. In zijn onderzoek stelt Epstein bijvoorbeeld dat in een situatie waarbij alle techgiganten dezelfde presidentskandidaat zouden steunen, 15 miljoen stemmen zouden kunnen worden bepaald.₁₁

Bij de tussentijdse verkiezingen in de VS van 2018 plaatste Google een go-vote reminder op hun startpagina. Volgens Epstein zou deze herinnering een extra 800,000 tot 4,6 miljoen Amerikanen op de been hebben gebracht om te gaan stemmen. Dit zou veelal ten gunste zijn geweest van de Democratische Partij.¹²

Echter, er bestaat wel kritiek op het onderzoek van dr. Epstein. Onder andere Nicholas Diakopoulos, assistent-professor aan Northwestern University, stelt in de New York Times dat moeilijk te bepalen is in hoeverre de kiezer daadwerkelijk wordt beïnvloed bij de gang naar de stembus.¹³ Meer in het algemeen stelt Marietje Schaake, directeur technologiebeleid aan Stanford University, dat het moeilijk is om vast te stellen hoe groot de invloed van techbedrijven op verkiezingen zijn; dit soort bedrijven geven namelijk weinig informatie prijs over hun data.¹⁴

Of het onderzoek van Dr. Epstein volledig waterdicht is, valt dus te betwijfelen. Zijn bevindingen geven wel stof tot nadenken over de machtspositie die deze bedrijven hebben in  informatievoorziening. Onderzoekers zijn het in ieder geval eens over het feit dat bedrijven in theorie de mogelijkheid hebben om Amerikaanse kiezers te beïnvloeden. Echter, het is dus onzeker in hoeverre dat op dit moment gebeurd. Toch is het belangrijk om dit fenomeen te onderzoeken. Als beïnvloeding op grote schaal blijkt plaats te vinden, kan men zich afvragen in hoeverre kiezers de kans krijgen een vrije, gefundeerde keuze te maken met gefilterde of onjuiste informatie.

Techgiganten die hun verantwoordelijkheid nemen

Eerder nam Facebook weinig verantwoordelijkheid voor de juistheid van de berichten die op hun platform rondgaan. Na enkele schandalen rondom de vorige presidentsverkiezingen zijn zij echter een andere weg ingeslagen. Het bedrijf koos voor een meer actieve aanpak om verdachte (nep)accounts op te doeken. Ook zijn veel onduidelijke advertenties geweigerd en zijn waarschuwingen geplaatst bij berichten die valse informatie bevatten.¹⁵ Ook Twitter besloot stappen te ondernemen om de verspreiding van nepnieuws tegen te gaan. Zij besloten in 2019 om gebruikers geen politieke reclames meer te laten plaatsen op het platform.¹⁶

Ook verschijnen nu meldingen bij onjuiste berichten.¹⁷ De vele waarschuwingen op het account van president Trump, vooral omtrent de afgelopen presidentsverkiezingen, kunnen weinig mensen ontgaan zijn.